Feniks

Nijmegen

Het bombardement in de tweede wereldoorlog heeft het stadscentrum van Nijmegen radicaal getransformeerd. Een groot deel van het middeleeuwse stadsweefsel met zijn kenmerkende Gassen (steegjes binnen bouwblokken) verdween hierdoor. De auto en het thema mobiliteit was in opkomst en de kleinere winkels maakten plaats voor grotere warenhuizen. De wederopbouwperiode kreeg vorm.

Het (voormalige) V&D pand aan de Grote Markt is één van de kenmerkende wederopbouw gebouwen in Nijmegen. Ook al wordt het niet door iedere Nijmegenaar bewonderd ontstond er wel een besef en (her)waardering voor deze tijd en architectuur. De wederopbouwperiode wordt inmiddels gezien als een wezenlijke toevoeging aan de rijke geschiedenis van Nijmegen.

In 2020 kwam het V&D pand leeg te staan en werd het belangrijke centrumgebouw aan de Grote Markt beoordeeld op haalbaarheid voor transformatie en vernieuwbouw naar wonen.

Het grote en diepe pand van het voormalige warenhuis leende zich niet zomaar voor een transformatie waarbinnen wonen een belangrijke nieuwe functie zou kunnen krijgen. In het ontwerp is er daarom gezocht naar mogelijkheden om licht en lucht tot diep in het gebouw te brengen.

De kracht van het nieuwe ontwerp zit verscholen in het oorspronkelijke Nijmeegse model van het historische ‘interieur’ van het bouwblok. Stegen en Gassen leggen daarbij de verbinding naar de buitenkanten van het bouwblok en maakten het doorwaadbaar. Een goede aanleiding dus om een nieuwe Gas te ‘snijden’ in het voormalige V&D gebouw. Het geeft het grootstedelijke warenhuis een nieuwe kloof om licht en lucht binnen te brengen en verzorgt de mogelijkheid toegangen te kunnen maken en ontmoeting te stimuleren.

Deze nieuwe ‘Scheidemakersgas’ voorziet daarmee niet alleen in het maken van een leefbaar milieu voor onder andere kantoren en wonen binnen het complex, maar legt tevens de verbinding met bestaande achterkanten van het bouwblok die door de jaren heen verworden zijn tot expeditie terrein en een unheimisch achtergebied. De nieuwe verkeersroute zorgt voor ogen op straat en kansen voor het maken van nieuwe plekken.

De nieuwe Gas zorgt er tevens voor dat bovenop het bestaande gebouw nieuw programma kan worden toegevoegd in de tweede lijn. Ver terug liggend van de historische gevels aan de Grote Markt. Daarbij is er door studie in de hoogte van de nieuwe optopping rekening gehouden met de eyeline (zichtlijnen vanuit de historische straten) en skyline (zichtlijnen vanaf onder andere Snelbinder en de Waalbrug). Voorwaardelijk hierin was dat de Stevenskerk gevrijwaard bleef van een beeld-blokkade.

Naast dat het nieuwe gebouw het weefsel van de stad herstelt, wordt een deel van het gebouw weer semi-openbaar. Oude trappenhuizen worden hersteld en aan de marktzijde wordt een link gelegd vanaf het stenige marktplein naar een vergroende Gas en daktuin. Vanaf deze daktuin als hoogste landschappelijke plek van in de binnenstad wordt een zichtrelatie gelegd met de andere kant van de Waal. Het nieuwe stukje Nijmegen.

In de architectuur en functioneren mag het gebouw worden gezien als een ‘gesamtkunstwerk’ waarbij geledingen in de massaopbouw helpt de menselijke maat te ontdekken. Het gevelritme van het nieuwe gebouw heeft zijn oorsprong in de oorspronkelijke gevels van het bestaande wederopbouw monument, zij het verfijnder. Meer als afspiegeling van de huidige bouwperiode en als contrast met de wederopbouwperiode. De gelaagdheid van tijd wordt zichtbaar, maar wel in duidelijk verwantschap met elkaar.

Informatie

opdrachtgever MWPO
jaar 2020-heden
locatie Nijmegen, NL
grootte 180 appartementen, kantoren, horeca en commerciële ruimte (circa 15.000 m2 BVO)
samenwerking

Ontwerp: Houben / Van Mierlo
Ontwerp daktuin: DELVA Landscape Architecture & Urbanism
Constructie: Pieters Bouwtechniek
Installaties en bouwfysica: Nelissen Ingenieursbureau
Ruimtelijke onderbouwing: Rho Adviseurs

project delen op: