Zusterhuis

Begin 2021 won Houben / Van Mierlo in teamverband met Braaksma & Roos en Scheepers & Renee de tender voor het Middengebied van het Gasthuiskwartier. Een gebied dat na het ontstaan van Groot Ziekengasthuis aan de Binnendieze, na enige tijd ging functioneren als het echte hart van het totale terrein. Inmiddels heeft het terrein een grote metamorfose ondergaan met aan de noordzijde nieuwbouw en aan de zuidzijde veel transformatie van monumenten. Het stedenbouwkundige plan is gemaakt door West 8.

Rijksbouwkundige J. Vrijman en architect J. Klompers gaven oorspronkelijk vorm aan het Zusterhuis, Stergebouw en Mariapaviljoen. Een ensemble van gebouwen met rijke detaillering. Door de jaren heen is het Rijks monumentale ensemble aan alle zijdes functioneel uitgebreid tot een waar functioneel complex van zorg. Deels ten koste van de oorspronkelijke kloosterlijke identiteit van het terrein. Inmiddels (2020) zijn alle toevoegingen weer verwijderd waardoor er wonden, traumazones en littekens aan de gebouwen zijn overgebleven.

‘Het Grôôt’, zoals het bekend was onder de bewoners van Den Bosch, was een semi-openbaar gebouw voor gezondheidszorg. Dit zal ook naar de toekomst toe weer zo worden, zodat het bijdraagt aan een gezonde ontwikkeling van de stad Als werkgebouw geeft het plaats aan alle functies die daaraan bijdragen in onderzoek, experiment en uitvoering. Het krijgt tevens weer dit semi-openbare karakter terug, doordat het gebouw zich meer zal openen en minder introvert zal worden.

In de uitwerking van de gebouwen omarmen we het historische karakter van de gebouwen. We strippen het zorgvuldig en voegen daarna functies toe binnen de structuur van de gebouwen. Op bestaande funderingen of in overeenstemming met de oorspronkelijke historische structuren. Een nieuw ontwerp van de groene onderlegger onder de gebouwen, geeft dit deel van de binnenstad een nieuwe stadstuin en campusachtige setting.

De oude verbindingsgang tussen het zusterhuis en stergebouw is -en was- de ware drager, as of ruggengraat van het gebied. Zowel bezoeker als gebruiker van het ziekenhuiscomplex maakten gebruik van de faciliteiten van zorg en/of geloof. In de nieuwe situatie is er naast deze noord-zuid verbinding, nu ook een oost-west verbinding. Dit komt doordat zowel kapel als de bestaande kelderbak en nieuwe horeca aan elkaar gekoppeld worden. Het geeft de mogelijkheid tot kruisbestuiving; tussen de stadsbewoner en bezoeker die te gast is, maar ook tussen de gebruikers van de werkruimtes onderling.

De nieuwe gebouwonderdelen zijn grofweg op te delen in plekken waar contact wordt gezocht met de stad en plekken die de bestaande gebouwen extroverter maken. Er wordt van buitenaf zichtbaar gemaakt welke functies er plaats hebben en dat de stad er gebruik van mag maken. Deze gebouwdelen zijn overwegend transparant en ‘materiaal-loos’ vormgegeven. Via deze materiaal loze plinten wordt er tevens voor gezorgd dat de monumentale coulissen van binnenuit de gebouwen zichtbaar blijven.

Naast deze transparante gebouwdelen wordt er op bestaande funderingen of traumazones aan het gebouw verder gegaan met de oorspronkelijke materialisatie en opbouw van de Vrijman gebouwen. Baksteen basementen met een rijk daklandschap. Vormgegeven met sparingen en detaillering die een abstracte afgeleide zijn van de ambachtelijkheid die Vrijman in zijn gebouwen gebruikte. Het rijke daklandschap krijgt een toevoeging met wonen ondersteunend aan het werken. Kenniswerkers of project ondersteunend werken krijgen hierdoor plek in het totale middengebied ensemble.

Het project zal medio 2024 starten met de uitvoering.